बिराटनगर । नेपालमा आज मात्र तीन वटा भूकम्प मापन भएका छन्। बिहान ३:१४ बजे म्याग्दी जिल्लामा ४.० म्याग्निच्युड को भूकम्प गएको थियो। त्यसपछि बिहान ६:२० बजे बागलुङ जिल्लामा ४.१ म्याग्निच्युड को भूकम्प गयो। दिउँसो २:३५ बजे चीनको तिब्बतस्थित डिङ्ग्ये काउन्टीमा ५.९ म्याग्निच्युड को भूकम्प गएको थियो, जसको कम्पन पूर्वी नेपाल र काठमाडौंसम्म महसुस गरिएको थियो। हालसम्म यी भूकम्पहरूले कुनै ठूलो क्षति पुर्‍याएको छैन।

नेपाल भूकम्पीय जोखिममा रहेको देश हो। २०७२ सालको गोरखा भूकम्पपछि नेपालमा भूकम्पको गतिविधि उल्लेखनीय रूपमा बढेको देखिएको छ। पछिल्लो ९ वर्षमा नेपाल र आसपासका ३०० किलोमिटर क्षेत्रभित्र १,१३८ वटा ४.० र सोभन्दा माथिका भूकम्पहरू मापन भएका छन्।

२०७२ सालको गोरखा भूकम्प (म्याग्निच्युड ७.८) नेपालकै सबैभन्दा विनाशकारी भूकम्पमध्ये एक थियो। यसको धक्काले ८,९६२ जनाको ज्यान लियो, २१,९५२ जना घाइते भए, र ६ लाखभन्दा बढी घरहरू क्षति ग्रस्त भए। त्यसयता, नेपालमा मध्यम र साना भूकम्पहरूको संख्या उल्लेखनीय रूपमा बढेको छ। राष्ट्रिय भूकम्प मापन तथा अनुसन्धान केन्द्र (NEMRC) का अनुसार, नेपालमा हरेक वर्ष औसत ११०+ भूकम्पहरू मापन गरिन्छ।

२०७९ साल कात्तिक २३ गते सुदूरपश्चिम प्रदेशको डोटी जिल्लामा ५.७ म्याग्निच्युडको भूकम्प गएको थियो। यस भूकम्पका कारण ६ जनाको मृत्यु भएको थियो भने १३ जना घाइते भएका थिए। भूकम्पका कारण ९२४ घर पूर्ण रूपमा भत्किएका थिए भने ५,१८६ घर आंशिक रूपमा क्षतिग्रस्त भएका थिए।

२०८० साल कात्तिक १७ गते कर्णाली प्रदेशको जाजरकोटमा ५.७ म्याग्निच्युडको अर्को शक्तिशाली भूकम्प गएको थियो। यस भूकम्पले १५३ जनाको ज्यान लिएको थियो भने ३७५ जना घाइते भएका थिए। करिब २६,५५० घर पूर्ण रूपमा भत्किएका थिए भने ६२,०३९ घर प्रभावित भएका थिए।

२०८१ साल पुस २३ गते चीनको तिब्बतस्थित सिगात्से क्षेत्रमा ७.१ म्याग्निच्युडको भूकम्प गएको थियो। यसको प्रभाव नेपालमा पनि महसुस गरिएको थियो, विशेष गरी सुदूरपश्चिम र हिमाली क्षेत्रमा कम्पन महसुस गरिए पनि नेपालमा ठूलो क्षति भएको थिएन।

नेपालका भूगर्भविद्हरू भूकम्पको दोहोरिने सम्भावनालाई ध्यानमा राख्दै भूकम्प प्रतिरोधी भवन निर्माण र भूकम्पपूर्व सतर्कता अपनाउन सुझाव दिन्छन्। नेपाल सरकारले विपद् व्यवस्थापन तथा पुनर्निर्माण योजनाहरू अघि बढाए पनि अझै प्रभावकारी कार्यान्वयनको आवश्यकता रहेको विज्ञहरूको भनाइ छ।

(स्रोत: राष्ट्रिय भूकम्प मापन तथा अनुसन्धान केन्द्र,